Kastracja / sterylizacja Twojego charta
Jeśli jesteś szczęśliwym posiadaczem jakiejkolwiek rasy psa, pewnie zastanawiałeś się albo wciąż zastanawiasz, czy powinieneś wykastrować swojego pupila. Pewnie nie raz na wizycie w gabinecie weterynaryjnym usłyszałeś o problemach zdrowotnych niewykastrowanych zwierząt takich jak ropne zapalenie macicy (pyometra), nowotwory listwy mlecznej, nowotwory jąder czy inne przypadłości związane z układem rozrodczym. Chciałabym przedstawić Tobie kilka punktów widzenia dotyczących tego zabiegu, ponieważ nie wszystko jest czarne albo białe, ale ma całą skale szarości, i tak jest również w przypadku kastracji zwierząt.
Bardzo bym chciała jako lekarz weterynarii powiedzieć TAK lub NIE. "TAK - ten zabieg jest korzystny dla każdego psa" lub "NIE- ten zabieg jest niekorzystny". Prawda leży gdzieś pomiędzy tymi dwoma stwierdzeniami, a nawet pokusiłabym się o stwierdzenie, że jest bliżej słowa NIE.
Zacznijmy jednak od podstaw.
W dzisiejszych czasach słowa kastracja oraz sterylizacja są używane naprzemiennie. Kiedyś o kastracji mówiło się, kiedy podczas zabiegu usuwano macicę oraz jajniki u suki a jądra u samca, a sterylizacja dotyczyła usunięcia tylko macicy z pozostawieniem jajników. Obecnie nie praktykuje się takiej metody i zawsze podczas zabiegu usuwa się macicę wraz z jajnikami. Słowa kastracja używa się więc w odniesieniu do obu płci, a słowo sterylizacja jest zarezerwowane dla innych metod, w której nie usuwa się wszystkich narządów produkujących hormony płciowe. U samców dotyczy to zabiegu podwiązywania nasieniowodów lub ich przecinania a u samic podwiązywania lub przecinania jajowodów. W lecznicach weterynaryjnych jeszcze panuje stare słownictwo, które uznaje się za zwyczajowe i kastracja dotyczy samców a sterylizacja suczek, przy czym w obu przypadkach mamy na myśli usunięcie wszystkich narządów produkujących hormony płciowe.
Kastracja lub sterylizacja jest to procedura chirurgiczna, która zawsze odbywa się w znieczuleniu ogólnym. Podczas zabiegu u suki otwiera się jamę brzuszną i usuwa jajniki oraz macicę. Zabieg skutkuje odcięciem organizmu od hormonów płciowych : estrogenu, progesteronu, testosteronu. U psów nacina się skórę nad moszną i usuwa jądra oraz nasieniowody. Skutkuje to również pozbyciem się z organizmu hormonów płciowych męskich, czyli głównie testosteronu, ale również estrogenów.
Bardzo niewielkie ilości hormonów płciowych produkowane są w innych tkankach, np. nadnerczach. Gdyby wszystko było takie proste i hormony płciowe wpływały by tylko i wyłącznie na narządy płciowe było by świetnie, ale niestety tak nie jest. Okazuje się bowiem, że hormony płciowe oraz inne hormony produkowane przez jajniki i jądra mają znacznie szersze zastosowanie w organizmie. Wpływają na mózg, na układ kostno- stawowy, skórę, układ pokarmowy a nawet sercowo- naczyniowy. Z pewnością masz w swojej rodzinie starsze osoby, które przechodzą menopauzę lub andropauzę. Uderzenia gorąca, potliwość, nerwowość, problem z utrzymaniem odpowiedniej masy ciała, obrzęki, osteoporoza, nietrzymanie moczu, zaburzenia rytmu serca, depresja i wiele innych negatywnych skutków odcięcia od odpowiedniej ilości hormonów płciowych. Czy myślisz, że zafundowałbyś coś takiego swojej córce w wieku 14 lat? Myślę, że nikt z nas nie jest takim psychopatą. A właśnie to robimy swoim pupilom. Wprowadzamy ich w stan „menopauzy” w młodym wieku. Skazujemy je na późniejsze problemy zdrowotne, zaburzenia zachowania, lękliwość lub nadmierne pobudzenie (tzw ADHD), zwiększamy prawdopodobieństwo wystąpienia niektórych chorób aparatu ruchu jak dysplazja, nowotwory kości, a także nowotworów innych narządów. Ale zaraz, przecież lekarz weterynarii mówił coś zupełnie odwrotnego, prawda? Sterylizacja miała zapobiec nowotworom gruczołu mlekowego, nowotworom jąder i temu strasznemu ropnemu zapaleniu macicy. I zapobiega. Nie można mieć choroby narządu, który został usunięty - to chyba logiczne. Pozbywamy się zatem problemu chorób narządów rozrodczych a zyskujemy w zamian cały szereg innych chorób w gratisie, które powstają na skutek niedostatecznej ilości hormonów płciowych w organizmie.
Skąd więc wzięła się tak ogromna popularność tych zabiegów?
Myślę, że po części z powodów etycznych, gdyż we wcześniejszych latach ogromna ilość psów i kotów była bezdomnych, błąkały się po ulicach a schroniska były przepełnione. W niektórych miastach nadal tak jest i jak najbardziej zasadnym jest fakt kastrowania wszystkich psów znajdujących się w przytuliskach dla zwierząt. Dzięki kastracji pozbyliśmy się po części problemu zbyt dużej populacji zarówno psów jak i kotów. I uważam, że jest to naprawdę mocny argument stawiający kastrację w bardziej pozytywnym świetle. W tym wypadku nie było i nadal nie ma innej możliwości aby ograniczać populację bezdomnych stworzeń. Sprawa jest nawet bardziej istotna w sprawie kotów, gdyż są to zwierzęta, które w przeważającej części domów są zwierzętami „wychodzącymi” i swobodnie wędrują, rozmnażają się i niestety robią przeogromne spustoszenie w populacjach ptaków i innych dzikich zwierząt. A więc jest to bardzo solidny argument popierający kastrację. Jednak my, jako przeważająca część ludzi czytających ten artykuł, mamy w domu po prostu jednego czy dwa ukochane pieski, które traktujemy jak członków naszej rodziny i nie wyobrażamy sobie aby puścić je bez nadzoru. Uważam, że każdy odpowiedzialny właściciel przypilnuje w trakcie cieczki swojego ukochanego pieska i nie pozwoli mu uciec.
Drugim powodem, dla niektórych ludzi bardzo istotnym jest fakt, że w trakcie cieczki suczki pozostawiają ślady w domu, wydzielają nieprzyjemny zapach podczas dni płodnych oraz mogą prezentować niechciane zachowania jak piski, skomlenia czy drapanie w drzwi kiedy instynkt rozrodczy wzywa ich do szukania partnera. Samce zaś mogą znaczyć teren, wdawać się w bójki z innymi samcami oraz podejmować próby ucieczki gdy wyczują sukę w cieczce w okolicy. I jest to także istotny dla niektórych argument, aby wykastrować swojego psa.
Trzecim powodem, pomijając te wszystkie choroby i nowotwory może być wystąpienie ciąży urojonej u suki. Niektóre suczki, szczególnie ras bardzo opiekuńczych ( najczęściej miniaturowych i małych) dostają po cieczce tzw ciąże urojoną, która jednak nie powinna być z zasady traktowana jako stan patologiczny. Jest to bowiem naturalne zachowanie fizjologiczne. Suczki niezależnie od tego, czy dojdzie do zapłodnienia czy nie, w okresie po cieczce wchodzą w specyficzny stan hormonalny. Przygotowują się na przyjęcie potomstwa. W związku z powyższym więcej jedzą, budują gniazdo, zbierają zabawki do legowiska oraz hormony przygotowują gruczoł mlekowy do produkcji mleka. Ma to swój pierwotny cel, gdyż u psowatych w naturze tylko samica alfa zachodzi w ciąże a pozostałe suczki pomagają opiekować się szczeniętami a także wykarmić czasami liczne potomstwo zwiększając jego szansę na przeżycie. W przeważającej części przypadków ciąży urojonej wystarczy ograniczyć porcję jedzenia oraz białka w diecie, aby suczka nie produkowała nadmiaru mleka, dodatkowo należy zwiększyć jej ruch i zająć ją innymi rzeczami, aby nie miała czasu myśleć nad rozkręcaniem instynktu macierzyńskiego. Zazwyczaj proste metody przynoszą oczekiwane rezultaty i tylko w nielicznych przypadkach trzeba udać się do lekarza weterynarii. Powinno nas zaniepokoić, jeśli produkcja mleka jest zbyt silna, doszło do zapalenia i obrzęku listwy mlecznej lub niepożądanych objawów chorobowych. Jednak w większości takich sytuacji śmiało możemy sami sobie poradzić z tą niedogodnością.
Wróćmy jednak do argumentów mówiących przeciwko kastracji.
A oto kilka badań pokazujących negatywne skutki chirurgicznej kastracji. Badanie przeprowadzone w UC Davis i opublikowane w lutym 2013 r. ujawniło pewne zaskakujące konsekwencje zdrowotne wykastrowanych zwierząt, zarówno samców, jak i samic.
W badaniu prześledzono 759 golden retrieverów i przeanalizowano wczesną kastrację (w wieku poniżej jednego roku) w porównaniu do późniejszej kastracji (12 miesięcy lub starszej) w porównaniu z niekastrowanymi psami i pięcioma powszechnymi chorobami:
Podsumowując ustalenia badaczy.
Tak więc w tym dużym badaniu u psów obu płci kastracja wywarła poważne niekorzystne konsekwencje, chociaż nie była jednolita we wszystkich przypadkach. W tym badaniu największe problemy zdrowotne ujawniały się przy tzw wczesnej kastracji (poniżej 12 miesiąca). Od dawna wiemy, że hormony płciowe są niezbędne do prawidłowego wykształcenia aparatu ruchu i jest to szczególnie istotne u ras dużych, które rosną dłużej, dlatego wczesna kastracja u dużych ras jest tylko proszeniem się o kłopoty nie tylko zdrowotne ale także finansowe, gdyż zabiegi ortopedyczne, chemioterapia czy implanty stawów biodrowych to potężny wydatek, który nierzadko przewyższa wartość niezłego auta.
Jeszcze ciekawszą rzeczą jest tzw. kastracja pediatryczna, którą wykonuje się nawet 8 tygodniowym szczeniętom/ kociętom. Abyś lepiej to zrozumiał, wyobraź sobie usuniecie narządów rodnych u ośmio miesięcznego dziecka… na samą myśl jest mi słabo. Takie procedury mają ogromne, oczywiście negatywne konsekwencje dla organizmu. Hormony płciowe są niezbędne szczególnie w okresie dorastania, aby prawidłowo mógł się rozwinąć układ moczowo płciowy, kostno-stawowy i inne. Często po takim zabiegu dorosłe zwierzęta nie mają wystarczająco rozwiniętego sromu a drogi wyprowadzające mocz są zbyt wąskie aby zwierzak mógł się bez problemu załatwiać. Odkryto również nieprawidłowe proporcje kości promieniowej do łokciowej i ogólne zniekształcenie kości przy wczesnej kastracji. Ponadto w częstych przypadkach można było zaobserwować problemy ze stabilnością psychiczną. Zwierzęta były nadpobudliwe bądź lękliwe.
Nadpobudliwość i agresja to kolejny częsty i niezaprzeczalny skutek kastracji. Liczne badania wykazały, że psy wykastrowane były bardziej pobudliwe, agresywne bądź lękliwe i mniej podatne na tresurę niż psy niewykastrowane. Wcześniejsze badania nad kostniakomięsakiem wykazały dwukrotnie większą częstość występowania tego śmiertelnego raka kości u psów wykastrowanych w porównaniu z niewykastrowanymi. Badanie psów obejmujące prawie 40 lat i ponad milion psów (!) potwierdziło, że żeńskie hormony chronią przed chłoniakiem - nowotworem, który przejmuje układ odpornościowy. Ich robocza hipoteza wynikała z obserwacji, że kobiety zapadają na tę chorobę dopiero po menopauzie. I tak, to jest stan, który wywołujemy natychmiast po kastracji. Oto badanie przeprowadzone w 1994 roku na 66 psach przebadanych przez pięć lat, a naukowcy odkryli, że kastracja była najważniejszym czynnikiem ryzyka niedoczynności tarczycy u psów. Od lat wiemy, że kastracja u suki może wywołać nietrzymanie moczu. Jest to wina pozbycia się estrogenów z organizmu.
Wykastrowane zwierzęta mają większą tendencję do otyłości niż ich niewykastrowani kumple. Zostało to zbadane zarówno u kotów, jak i psów. Jest to również powszechnie obserwowane w praktyce od wielu pokoleń psów. Podejrzewam, że jest to spowodowane pokarmem bogatym w węglowodany (tj. krokietami) podawanym mięsożercom, zwłaszcza kotom. Możesz mieć na to duży wpływ, dokonując dobrych wyborów żywieniowych u obu gatunków (mocno polecam dietę BARF/RAW).
Niewykastrowane suki są bardziej narażone na ryzyko powstania nowotworów gruczołu mlekowego. Ale poczekaj… zajrzyj do najbliższych genetycznie kuzynów jak wilki, dingo, kojoty, … Czy one chorują na nowotwór gruczołu mlekowego? Raczej nie słyszano o tym ;) Jest to choroba wywołana interwencjami człowieka, jak każda inna choroba przewlekła. Te zwierzęta z nowotworami gruczołu mlekowego były prawdopodobnie wielokrotnie szczepione przez lata, jeśli nie przez całe życie. ( Nie, nie jestem zupełnie przeciwna szczepieniom ale programy szczepień są zwykle zbyt intensywne i sporo szczepionek utrzymuje odporność na daną chorobę nawet 3-4 lata więc nie widzę powodu hiperimmunizacji, gdyż zwyczajnie jest to niekorzystne dla zdrowia i powoduje epidemię chorób alergicznych i nowotworowych). Prawdopodobnie karmiono je suchą karmą, bardzo nieodpowiednią dietą gatunkową, pełną toksycznych produktów ubocznych, konserwantów i skrobi. Mogły być również traktowane pestycydami na obecność pcheł. Dodaj do tego obciążające leki na pasożyty podawane co miesiąc oraz silne leki podawane na zwyczajną biegunkę i możesz sobie wyobrazić, że kastracja była prawdopodobnie jednym małym powodem ich choroby. Niewykastrowane dzikie psy, które żyją wolne od tych chemicznych wpływów, nie umierają na nowotwór gruczołu mlekowego.
Ropne zapalenie macicy. Często usłyszysz również ten argument za kastracją: kastrowane samice nie mają „ropomacicza”, czyli infekcji macicy, która może zagrażać życiu. Cóż, to prawda: nie można dostać infekcji w nieobecnym narządzie… Ale znowu spójrz na to, co dzieje się w prawdziwym świecie. Czy rysie i wilki umierają na pyometrę, czy jest to kolejna choroba wywołana przez człowieka? Założę się, że sam możesz na to odpowiedzieć.
Poniżej przedstawię zestawienie korzyści oraz negatywnych skutków kastracji.
Kastracja psów płci męskiej - pozytywne skutki
Kastracja psów płci męskiej - negatywne skutki
W przypadku suk sytuacja jest bardziej złożona. Liczba korzyści zdrowotnych związanych ze sterylizacją może w niektórych (nie we wszystkich) przypadkach przewyższać związane z nią problemy zdrowotne. Podsumowując, to, czy sterylizacja poprawia szanse na ogólny dobry stan zdrowia, czy je pogarsza, prawdopodobnie zależy od wieku suki i względnego ryzyka różnych chorób u różnych ras.
Z pozytywnej strony, sterylizacja suk wykonane przed 2,5 rokiem życia
Z drugiej strony, sterylizacja suk wykonana przed ukończeniem 1 roku życia:
Jedno jest pewne – większość dostępnych opinii publicznej informacji na temat sterylizacji/kastracji jest niezrównoważona i zawiera twierdzenia, które są przesadzone lub niepoparte dowodami. Zamiast pomagać w edukacji właścicieli zwierząt domowych, wiele z nich przyczyniło się do powszechnych nieporozumień na temat zagrożeń dla zdrowia i korzyści związanych ze sterylizacją / kastracją u psów.
Tradycyjny wiek sterylizacji/kastracji wynoszący sześć miesięcy, jak również współczesna praktyka sterylizacji/kastracji szczeniąt lub tzw młodzieży wydają się predysponować psy do zagrożeń dla zdrowia, których można by uniknąć, czekając, aż pies osiągnie dojrzałość fizyczną lub być może w przypadku wielu samców , rezygnując z niej całkowicie, chyba że jest to konieczne z medycznego punktu widzenia.
Równowaga długoterminowych zagrożeń dla zdrowia i korzyści ze sterylizacji/kastracji będzie się różnić w zależności od psa. Rasa, wiek i płeć to zmienne, które należy wziąć pod uwagę w połączeniu z czynnikami niemedycznymi dla każdego psa.
Bardzo bym chciała jakoś rozsądnie podsumować ten artykuł, lecz sami widzicie, że nie istnieje jedyna dobra i słuszna odpowiedź. Jedyne co mogę przyjąć za pewnik to fakt, że należy wystrzegać się kastracji pediatrycznej oraz kastracji dużych ras przed zakończeniem okresu wzrostu. W tych obu przypadkach zdecydowanie skutki negatywne przeważają nad ewentualnymi korzyściami. Zapytacie więc jak robię ja w swojej hodowli? Jeśli nie ma medycznych wskazań nie kastruje swoich psów nawet wtedy, kiedy zakończyły już okres rozrodczy. Mam w domu jedną wykastrowaną suczkę Racing Mini Super Charty, którą wykastrowałam ze względu na wyjątkowo zaborczy temperament w nadziei, że bez hormonów płciowych poczuje się mniej pewnie i nie będzie atakowała w trakcie cieczki innych suczek. Wiecie co otrzymałam w zamian? Jeszcze bardziej zaborczego psa, u którego zaraz po kastracji zaczęły pojawiać się małe guzki podskórne, które są efektem niedoborów hormonalnych. Nie mam ani bardziej zdrowego ani bardziej spokojnego psa. Znam jednak ludzi, którzy również wykastrowali swoje charciki i jak na razie są zadowoleni. Nie wiadomo jednak czy te osoby powiążą fakty pewnych przypadłości z kastracją. Zabieg, który miał miejsce X czasu temu zwykle nie przychodzi do głowy jako czynnik wyzwalający kiedy po kilku latach pies dostaje nowotwór, silną alergię czy inne dolegliwości. Nie wiadomo jak ten brak hormonów wpłynie na ich zdrowie długofalowo, niestety nie mam takich statystyk w tej rasie ani żadnej innej rasie charta. Dlatego zachęcam Was do dzielenia się takimi informacjami abyśmy wspólnie mogli zebrać dane na temat tego, jak kastracja wpływa długofalowo na charty. Byłabym niezmiernie szczęśliwa mogąc kiedyś napisać artykuł z takimi charcimi statystykami dotyczącymi kastracji.
Mam nadzieję, że Was nie zanudziłam i macie teraz nieco szersze spojrzenie na zabieg kastracji i bardziej świadomie możecie podjąć taką decyzję biorąc pod uwagę nie tylko zalety ale także mogące pojawić się negatywne konsekwencje. Charty to nasi przyjaciele, bądźmy rozsądni i zastanówmy się dobrze, zanim je bezmyślnie okaleczymy, gdyż kastracja jest bezpowrotna.
Źródła:
1 Burrow R, Batchelor D, Cripps P. Complications observed during and after ovariohysterectomy of 142 bitches at a veterinary teaching hospital. Vet Rec. 2005 Dec 24-31;157(26):829-33.
2 Pollari FL, Bonnett BN, Bamsey, SC, Meek, AH, Allen, DG (1996) Postoperative complications of elective surgeries in dogs and cats determined by examining electronic and medical records. Journal of the American Veterinary Medical Association 208, 1882-1886
3 Dorn AS, Swist RA. (1977) Complications of canine ovariohysterectomy. Journal of the American Animal Hospital Association 13, 720-724
4 Pollari FL, Bonnett BN. Evaluation of postoperative complications following elective surgeries of dogs and cats at private practices using computer records, Can Vet J. 1996 November; 37(11): 672–678.
5 Teske E, Naan EC, van Dijk EM, van Garderen E, Schalken JA. Canine prostate carcinoma: epidemiological evidence of an increased risk in castrated dogs. Mol Cell Endocrinol. 2002 Nov 29;197(1-2):251-5.
6 Sorenmo KU, Goldschmidt M, Shofer F, Ferrocone J. Immunohistochemical characterization of canine prostatic carcinoma and correlation with castration status and castration time. Vet Comparative Oncology. 2003 Mar; 1 (1): 48
7 Weaver, AD. Fifteen cases of prostatic carcinoma in the dog. Vet Rec. 1981; 109, 71-75.
8 Cohen D, Reif JS, Brodey RS, et al: Epidemiological analysis of the most prevalent sites and types of canine neoplasia observed in a veterinary hospital. Cancer Res 34:2859-2868, 1974
9 Theilen GH, Madewell BR. Tumors of the genital system. Part II. In:Theilen GH, Madewell BR, eds. Veterinary cancer medicine. 2nd ed.Lea and Febinger, 1987:583–600.
10 Glickman LT, Glickman N, Thorpe R. The Golden Retriever Club of America National Health Survey 1998-1999 http://www.vet.purdue.edu//epi/golden_retriever_final22.pdf
11 Handbook of Small Animal Practice, 3rd ed
12 Hayes HM Jr, Pendergrass TW. Canine testicular tumors: epidemiologic features of 410 dogs. Int J Cancer 1976 Oct 15;18(4):482-7
13 Ru G, Terracini B, Glickman LT. (1998) Host-related risk factors for canine osteosarcoma. Vet J 1998 Jul;156(1):31-9
14 Cooley DM, Beranek BC, Schlittler DL, Glickman NW, Glickman LT, Waters DJ. Endogenous gonadal hormone exposure and bone sarcoma risk. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2002 Nov;11(11):1434-40.
15 Moe L. Population-based incidence of mammary tumours in some dog breeds. J of Reproduction and Fertility Supplment 57, 439-443.
16 Ferguson HR; Vet Clinics of N Amer: Small Animal Practice; Vol 15, No 3, May 1985
17 MacEwen EG, Patnaik AK, Harvey HJ Estrogen receptors in canine mammary tumors. Cancer Res., 42: 2255-2259, 1982.
18 Schneider, R, Dorn, CR, Taylor, DON. Factors Influencing Canine Mammary Cancer Development and Postsurgical Survival. J Natl Cancer Institute, Vol 43, No 6, Dec. 1969
19 Feinleib M: Breast cancer and artificial menopause: A cohort study. J Nat Cancer Inst 41: 315-329, 1968
20 Dorn CR and Schneider R. Inbreeding and canine mammary cancer. A retrospective study. J Natl Cancer Inst. 57: 545-548, 1976.
21 Brodey RS: Canine and feline neoplasia. Adv Vet Sci Comp Med 14:309-354, 1970
22 Hayes A, Harvey H J: Treatment of metastatic granulosa cell tumor in a dog. J Am Vet Med Assoc 174:1304-1306, 1979
23 Norris AM, Laing EJ, Valli VE, Withrow SJ. J Vet Intern Med 1992 May; 6(3):145-53
24 Prymak C, McKee LJ, Goldschmidt MH, Glickman LT. Epidemiologic, clinical, pathologic, and prognostic characteristics of splenic hemangiosarcoma and splenic hematoma in dogs: 217 cases (1985). J Am Vet Med Assoc 1988 Sep; 193(6):706-12
25 Ware WA, Hopper, DL. Cardiac Tumors in Dogs: 1982-1995. J Vet Intern Med 1999;13:95–103.
26 Panciera DL. Hypothyroidism in dogs: 66 cases (1987-1992). J Am Vet Med Assoc. 1994 Mar 1;204(5):761-7
27 Panciera DL. Canine hypothyroidism. Part I. Clinical findings and control of thyroid hormone secretion and metabolism. Compend Contin Pract Vet 1990: 12: 689-701.
28 Glickman LT, Glickman N, Raghaven M, The Akita Club of America National Health Survey 2000-2001. http://www.vet.purdue.edu/epi/akita_final_2.pdf
29 Glickman LT, HogenEsch H, Raghavan M, Edinboro C, Scott-Moncrieff C. Final Report to the Hayward Foundation and The Great Dane Health Foundation of a Study Titled Vaccinosis in Great Danes. 1 Jan 2004. http://www.vet.purdue.edu/epi/great_dane_vaccinosis_fullreport_jan04.pdf
30 Edney AT, Smith PM. Study of obesity in dogs visiting veterinary practices in the United Kingdom. .Vet Rec. 1986 Apr 5;118(14):391-6.
31 McGreevy PD, Thomson PC, Pride C, Fawcett A, Grassi T, Jones B. Prevalence of obesity in dogs examined by Australian veterinary practices and the risk factors involved. Vet Rec. 2005 May 28;156(22):695-702.
32 Lund EM, Armstrong PJ, Kirk, CA, Klausner, JS. Prevalence and Risk Factors for Obesity in Adult Dogs from Private US Veterinary Practices. Intern J Appl Res Vet Med • Vol. 4, No. 2, 2006.
33 Marmor M, Willeberg P, Glickman LT, Priester WA, Cypess RH, Hurvitz AI. Epizootiologic patterns of diabetes mellitus in dogs Am J Vet Res. 1982 Mar;43(3):465-70. ..
34 Moore GE, Guptill LF, Ward MP, Glickman NW, Faunt KF, Lewis HB, Glickman LT. Adverse events diagnosed within three days of vaccine administration in dogs. JAVMA Vol 227, No 7, Oct 1, 2005
35 Thrusfield MV, Holt PE, Muirhead RH. Acquired urinary incontinence in bitches: its incidence and relationship to neutering practices.. J Small Anim Pract. 1998. Dec;39(12):559-66.
36 Stocklin-Gautschi NM, Hassig M, Reichler IM, Hubler M, Arnold S. The relationship of urinary incontinence to early spaying in bitches. J Reprod Fertil Suppl. 2001;57:233-6…
37 Arnold S, Arnold P, Hubler M, Casal M, and Rüsch P. Urinary Incontinence in spayed bitches: prevalence and breed disposition. European Journal of Campanion Animal Practice. 131, 259-263.
38 Thrusfield MV 1985 Association between urinary incontinence and spaying in bitches Vet Rec 116 695
39 Richter KP, Ling V. Clinical response and urethral pressure profile changes after phenypropanolamine in dogs with primary sphincter incompetence. J Am Vet Med Assoc 1985: 187: 605-611.
40 Holt PE. Urinary incontinence in dogs and cats. Vet Rec 1990: 127: 347-350.
41 Seguin MA, Vaden SL, Altier C, Stone E, Levine JF (2003) Persistent Urinary Tract Infections and Reinfections in 100 Dogs (1989–1999). Journal of Veterinary Internal Medicine: Vol. 17, No. 5 pp. 622–631.
42 Spain CV, Scarlett JM, Houpt KA. Long-term risks and benefits of early-age gonadectomy in dogs. JAVMA 2004;224:380-387.
43 Verstegen-Onclin K, Verstegen J. Non-reproductive Effects of Spaying and Neutering: Effects on the Urogenital System. Proceedings of the Third International Symposium on Non-Surgical Contraceptive Methods for Pet Population Control.
44 Hagman R: New aspects of canine pyometra. Doctoral thesis, Swedish University of Agricultural Sciences, Uppsala, 2004.
45 Chastain CB, Panciera D, Waters C: Associations between age, parity, hormonal therapy and breed, and pyometra in Finnish dogs. Small Anim Endocrinol 1999; 9: 8.
46 Killingsworth CR, Walshaw R, Dunstan RW, Rosser, EJ. Bacterial population and histologic changes in dogs with perianal fistula. Am J Vet Res, Vol 49, No. 10, Oct 1988.
47 Johnston SD, Kamolpatana K, Root-Kustritz MV, Johnston GR, Prostatic disorders in the dog. Anim Reprod. Sci Jul 2;60-61:405-415. .
48 Dannuccia GA, Martin RB., Patterson-Buckendahl P Ovariectomy and trabecular bone remodeling in the dog. Calcif Tissue Int 1986; 40: 194-199.
49 Martin RB, Butcher RL, Sherwood L,L Buckendahl P, Boyd RD, Farris D, Sharkey N, Dannucci G. Effects of ovariectomy in beagle dogs. Bone 1987; 8:23-31
50 Salmeri KR, Bloomberg MS, Scruggs SL, Shille V. Gonadectomy in immature dogs: Effects on skeletal, physical, and behavioral development, JAVMA, Vol 198, No. 7, April 1991.
51 Whitehair JG, Vasseur PB, Willits NH. Epidemiology of cranial cruciate ligament rupture in dogs. J Am Vet Med Assoc. 1993 Oct 1;203(7):1016-9.
52 Glickman LT, Airedale Terrier Club of America, Airedale Terrier Health Survey 2000-2001 http://www.vet.purdue.edu//epi/Airedale%20final%20report_revised.pdf
53 van Hagen MA, Ducro BJ, van den Broek J, Knol BW. Incidence, risk factors, and heritability estimates of hind limb lameness caused by hip dysplasia in a birth cohort of boxers. Am J Vet Res. 2005 Feb;66(2):307-12.
54 B. Vidoni, I. Sommerfeld-Stur und E. Eisenmenger: Diagnostic and genetic aspects of patellar luxation in small and miniature breed dogs in Austria. Wien.Tierarztl.Mschr. (2005) 92, p170 – 181
55 Hart BL. Effect of gonadectomy on subsequent development of age-related cognitive impairment in dogs. J Am Vet Med Assoc. 2001 Jul 1;219(1):51-
Castration / sterilization of your sighthound.
If you are the happy owner of any breed of dog, you have probably wondered or are still wondering whether you should neuter your pet. You have probably heard about the health problems of non-neutered animals, such as purulent inflammation of the uterus (pyometra), mammary tract tumors, testicular tumors or other diseases related to the reproductive system. I would like to give you some points of view regarding this procedure, because not everything is black or white, but all shades of grey, and this is also the case with the castration of animals. As a veterinarian, I would love to say YES or NO. "YES - this treatment is beneficial for every dog" or "NO - this treatment is unfavorable". The truth lies somewhere between these two statements, and I would even be tempted to say that it is closer to the word NO.
But let's start with the basics. These days, the words castration and sterilization are used interchangeably. There used to be talk of castration when during the procedure the uterus and ovaries were removed in a bitch and the testicles in a male, and sterilization concerned the removal of only the uterus, leaving the ovaries. Currently, this method is not practiced and the uterus and ovaries are always removed during the procedure. Thus, the word castration is used to refer to both sexes, and the word sterilization is reserved for other methods that do not remove all sex hormone-producing organs. In males, this concerns the procedure of ligation of the vas deferens or cutting them, and in females, ligation or cutting of the fallopian tubes. In veterinary clinics there is still an old vocabulary that is considered customary and castration applies to males and sterilization applies to females, and in both cases we mean the removal of all sex hormone-producing organs. Castration or sterilization is a surgical procedure that is always performed under general anesthesia. During the procedure, the bitch's abdominal cavity is opened and the ovaries and uterus are removed. The treatment results in cutting off the body from sex hormones: estrogen, progesterone, testosterone. In dogs, an incision is made above the scrotum and the testicles and vas deferens are removed. This also results in the removal of male sex hormones, mainly testosterone, but also estrogens from the body.
Very small amounts of sex hormones are produced in other tissues, such as the adrenal glands. If everything were so simple and sex hormones would affect only the genitals, it would be great, but unfortunately it is not. It turns out that sex hormones and other hormones produced by the ovaries and testicles have a much wider application in the body. They affect the brain, the osteoarticular system, the skin, the digestive system and even the cardiovascular system. Surely you have elderly people in your family who are going through menopause or andropause. Hot flashes, sweating, nervousness, problems with maintaining proper body weight, edema, osteoporosis, urinary incontinence, arrhythmias, depression and many other negative effects of cutting off from the right amount of sex hormones. Do you think you would treat your daughter to something like this at the age of 14? I don't think any of us are such psychopaths. And that's what we do to our pets. We bring them into 'menopause' at a young age. We condemn them to later health problems, behavioral disorders, anxiety or excessive excitement (so-called ADHD), we increase the likelihood of some diseases of the musculoskeletal system, such as dysplasia, bone cancer, as well as cancers of other organs. But wait, the veterinarian said the exact opposite, didn't he? Sterilization was to prevent mammary tumors, testicular tumors, and that terrible purulent inflammation of the uterus. And it prevents. You can't have a disease of an organ that has been removed - it's probably logical. Thus, we get rid of the problem of diseases of the reproductive organs, and in return we gain a whole range of other diseases for free, which arise as a result of insufficient amounts of sex hormones in the body.
So where did these surgeries become so popular?
I think it's partly for ethical reasons, because in earlier years a huge number of dogs and cats were homeless, wandering the streets and shelters were overcrowded. This is still the case in some cities, and it makes sense to neuter all dogs in animal shelters. Thanks to castration, we got rid of part of the problem of too large a population of both dogs and cats. And I think that's a really strong argument that puts castration in a more positive light. In this case, there was and still is no other way to limit the population of homeless creatures. The matter is even more important in the case of cats, as they are animals that in most homes are "outdoor" animals and roam freely, breed and unfortunately wreak enormous havoc on the populations of birds and other wild animals. So this is a very solid argument in favor of castration. However, we, as the majority of people reading this article, just have one or two beloved dogs at home, which we treat as members of our family and we cannot imagine letting them go unattended. I believe that every responsible owner will watch over his beloved dog during the heat and will not let him escape.
The second reason, which is very important for some people, is the fact that during heat, bitches leave marks around the house, give off an unpleasant odor during fertile days and may present unwanted behaviors such as squeaking, whining or scratching at the door when the reproductive instinct calls them to look for a mate. Males, on the other hand, may mark the territory, get into fights with other males and try to escape when they sense a bitch in heat in the area. And it is also a valid argument for some to neuter their dog.
The third reason, apart from all these diseases and cancers, may be the occurrence of a false pregnancy in the bitch. Some bitches, especially those of very caring breeds (usually miniature and small ones), get the so-called phantom pregnancy after heat, which, however, should not be treated as a pathological condition. It is a natural physiological behavior. Regardless of whether fertilization occurs or not, bitches enter a specific hormonal state in the post-heat period. They are getting ready to welcome their offspring. Therefore, they eat more, build a nest, collect toys for the lair and hormones prepare the mammary gland for milk production. This has its original purpose, because in canids in nature only the alpha female becomes pregnant and the other females help to take care of the puppies and sometimes also feed numerous offspring, increasing its chance of survival. In most cases of phantom pregnancy, it is enough to limit the portion of food and protein in the diet so that the female dog does not produce excess milk, in addition, her movement should be increased and other things should be done so that she does not have time to think about developing the maternal instinct. Usually, simple methods bring the expected results and only in a few cases do you need to visit a veterinarian. We should be concerned if the production of milk is too strong, there has been inflammation and swelling of the milk ridge or undesirable disease symptoms. However, in most of these situations, we can confidently deal with this inconvenience ourselves.
Here are several studies showing the negative effects of surgical castration. A study conducted at UC Davis and published in February 2013 revealed some surprising health consequences of neutered animals, both male and female.The study followed 759 golden retrievers and analyzed early neutering (under one year of age) versus later neutering (12 months or older) versus unneutered dogs and five common conditions:
Summarizing the findings of the researchers.
Thus, in this large study in dogs of both sexes, castration had serious adverse consequences, although it was not uniform in all cases. In this study, the greatest health problems were revealed at the so-called early castration (below 12 months). We have known for a long time that sex hormones are necessary for the proper development of the musculoskeletal system, and this is especially important in large breeds that grow longer, which is why early castration in large breeds is just asking for problems not only in health but also financially, because orthopedic procedures, chemotherapy or hip implants are a huge expense that often exceeds the value of a nice car.
Even more interesting is the so-called pediatric castration, which is performed even on 8-week-old puppies/kittens. To understand this better, imagine removing the genitals of an eight-month-old baby... just thinking about it makes me sick. Such procedures have huge, obviously negative consequences for the body. Sex hormones are necessary especially during adolescence for the proper development of the genitourinary, osteoarticular and other systems. Often, after such a procedure, adult animals do not have a sufficiently developed vulva and the urinary tracts are too narrow for the animal to defecate without any problems. Abnormal radius to ulna proportions and general bone deformity were also found in early castration. In addition, problems with mental stability could be observed in frequent cases. The animals were hyperactive or anxious. MCT was absent in non-neutered females but was present in neutered females. In males, castration status did not matter.
Hyperactivity and aggression are another common and undeniable effect of castration. Numerous studies have shown that neutered dogs were more excitable, aggressive or fearful and less trainable than non-neutered dogs. Previous research on osteosarcoma showed twice the incidence of this deadly bone cancer in neutered versus unneutered dogs. A study of dogs spanning almost 40 years and over a million dogs (!) confirmed that female hormones protect against lymphoma - a cancer that takes over the immune system. Their working hypothesis was based on the observation that women only develop the disease after menopause. And yes, this is the state we induce immediately after castration. Here is a 1994 study of 66 dogs studied over five years, and researchers found that neutering was the number one risk factor for hypothyroidism in dogs. We have known for years that castration in a bitch can cause urinary incontinence. It is the fault of getting rid of estrogens from the body.
Neutered animals tend to be more obese than their non-neutered pals. This has been studied in both cats and dogs. This is also commonly seen in practice for many generations of dogs. I suspect this is due to the carbohydrate-rich food (i.e. kibble) given to carnivores, especially cats. You can make a big difference by making good food choices in both species (I strongly recommend a BARF/RAW diet). Unneutered female dogs are more at risk of developing mammary tumors. But wait… check out the closest genetic cousins like wolves, dingoes, coyotes, … Do they have mammary cancer? Probably not heard of ;) It is a disease caused by human intervention, like any other chronic disease. These animals with mammary tumors have probably been vaccinated many times over the years, if not throughout their lives. They were probably fed dry food, a very unsuitable species diet full of toxic by-products, preservatives and starches. They may also have been treated with pesticides for the presence of fleas. Add to that the aggravating medication for parasites given monthly and the strong medication given for ordinary diarrhea and you can imagine that castration was probably one small reason for their illness. Unneutered wild dogs that live free from these chemical influences do not die of mammary cancer.
Purulent inflammation of the uterus. You'll also often hear this argument for castration: castrated females don't have "pyometra," a uterine infection that can be life-threatening. Well, it's true: you can't get an infection in an absent organ... But again, look at what's going on in the real world. Do lynxes and wolves die from pyometra or is it just another man-made disease? I bet you can answer that yourself.
Here, I would like to put some summary.
On the positive side, neutering male dogs eliminates:
On the negative side, neutering male dogs if done before 1 year of age:
For female dogs, the situation is more complex. The number of health benefits associated with spaying may exceed the associated health problems in some (not all) cases. On balance, whether spaying improves the odds of overall good health or degrades them probably depends on the age of the female dog and the relative risk of various diseases in the different breeds.
On the positive side, spaying female dogs if done before 2.5 years of age:
On the negative side, spaying female dogs if done before 1 year of age,:
One thing is clear – much of the spay/neuter information that is available to the public is unbalanced and contains claims that are exaggerated or unsupported by evidence. Rather than helping to educate pet owners, much of it has contributed to common misunderstandings about the health risks and benefits associated of spay/neuter in dogs.
The traditional spay/neuter age of six months as well as the modern practice of pediatric spay/neuter appear to predispose dogs to health risks that could otherwise be avoided by waiting until the dog is physically mature, or perhaps in the case of many male dogs, foregoing it altogether unless medically necessary.
The balance of long-term health risks and benefits of spay/neuter will vary from one dog to the next. Breed, age, and gender are variables that must be taken into consideration in conjunction with non-medical factors for each individual dog. Across-the-board recommendations for all pet dogs do not appear to be supportable from findings in the veterinary medical literature.
I would love to summarize this article in a reasonable way, but you can see that there is no one right and right answer. The only thing I can take for granted is that pediatric castration and castration of large breeds before the end of the growth period should be avoided. In both cases, the negative effects definitely outweigh the possible benefits. So you will ask how I do in my breeding? If there are no medical indications, she does not castrate her dogs, even when they have already finished their reproductive period. I have one neutered female Racing Mini Super Greyhound at home, which I neutered due to her extremely possessive temperament in the hope that without sex hormones she will feel less confident and will not attack other females during heat. Do you know what I got in return? An even more possessive dog, which immediately after castration began to appear small subcutaneous nodules, which are the result of hormonal deficiencies. I don't have a healthier or more calm dog. However, I know people who have also neutered their greyhounds and so far they are happy. However, it is not known whether these people will connect the facts of certain ailments with castration. An operation that took place X time ago usually does not come to mind as a trigger when, after a few years, a dog develops cancer, severe allergies or other ailments. It is not known how this lack of hormones will affect their long-term health, unfortunately I do not have such statistics for this breed or any other greyhound breed. Therefore, I encourage you to share such information so that together we can collect data on how castration affects greyhounds in the long term. I would be extremely happy to write an article someday with such greyhound castration statistics. I hope that I have not bored you and now you have a slightly broader view of the castration procedure and you can make such a decision more consciously, taking into account not only the advantages but also the possible negative consequences. Sighthounds are our friends, let's be reasonable and think carefully before we mindlessly mutilate them, because castration is irreversible.
1 Burrow R, Batchelor D, Cripps P. Complications observed during and after ovariohysterectomy of 142 bitches at a veterinary teaching hospital. Vet Rec. 2005 Dec 24-31;157(26):829-33.
2 Pollari FL, Bonnett BN, Bamsey, SC, Meek, AH, Allen, DG (1996) Postoperative complications of elective surgeries in dogs and cats determined by examining electronic and medical records. Journal of the American Veterinary Medical Association 208, 1882-1886
3 Dorn AS, Swist RA. (1977) Complications of canine ovariohysterectomy. Journal of the American Animal Hospital Association 13, 720-724
4 Pollari FL, Bonnett BN. Evaluation of postoperative complications following elective surgeries of dogs and cats at private practices using computer records, Can Vet J. 1996 November; 37(11): 672–678.
5 Teske E, Naan EC, van Dijk EM, van Garderen E, Schalken JA. Canine prostate carcinoma: epidemiological evidence of an increased risk in castrated dogs. Mol Cell Endocrinol. 2002 Nov 29;197(1-2):251-5.
6 Sorenmo KU, Goldschmidt M, Shofer F, Ferrocone J. Immunohistochemical characterization of canine prostatic carcinoma and correlation with castration status and castration time. Vet Comparative Oncology. 2003 Mar; 1 (1): 48
7 Weaver, AD. Fifteen cases of prostatic carcinoma in the dog. Vet Rec. 1981; 109, 71-75.
8 Cohen D, Reif JS, Brodey RS, et al: Epidemiological analysis of the most prevalent sites and types of canine neoplasia observed in a veterinary hospital. Cancer Res 34:2859-2868, 1974
9 Theilen GH, Madewell BR. Tumors of the genital system. Part II. In:Theilen GH, Madewell BR, eds. Veterinary cancer medicine. 2nd ed.Lea and Febinger, 1987:583–600.
10 Glickman LT, Glickman N, Thorpe R. The Golden Retriever Club of America National Health Survey 1998-1999 http://www.vet.purdue.edu//epi/golden_retriever_final22.pdf
11 Handbook of Small Animal Practice, 3rd ed
12 Hayes HM Jr, Pendergrass TW. Canine testicular tumors: epidemiologic features of 410 dogs. Int J Cancer 1976 Oct 15;18(4):482-7
13 Ru G, Terracini B, Glickman LT. (1998) Host-related risk factors for canine osteosarcoma. Vet J 1998 Jul;156(1):31-9
14 Cooley DM, Beranek BC, Schlittler DL, Glickman NW, Glickman LT, Waters DJ. Endogenous gonadal hormone exposure and bone sarcoma risk. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2002 Nov;11(11):1434-40.
15 Moe L. Population-based incidence of mammary tumours in some dog breeds. J of Reproduction and Fertility Supplment 57, 439-443.
16 Ferguson HR; Vet Clinics of N Amer: Small Animal Practice; Vol 15, No 3, May 1985
17 MacEwen EG, Patnaik AK, Harvey HJ Estrogen receptors in canine mammary tumors. Cancer Res., 42: 2255-2259, 1982.
18 Schneider, R, Dorn, CR, Taylor, DON. Factors Influencing Canine Mammary Cancer Development and Postsurgical Survival. J Natl Cancer Institute, Vol 43, No 6, Dec. 1969
19 Feinleib M: Breast cancer and artificial menopause: A cohort study. J Nat Cancer Inst 41: 315-329, 1968
20 Dorn CR and Schneider R. Inbreeding and canine mammary cancer. A retrospective study. J Natl Cancer Inst. 57: 545-548, 1976.
21 Brodey RS: Canine and feline neoplasia. Adv Vet Sci Comp Med 14:309-354, 1970
22 Hayes A, Harvey H J: Treatment of metastatic granulosa cell tumor in a dog. J Am Vet Med Assoc 174:1304-1306, 1979
23 Norris AM, Laing EJ, Valli VE, Withrow SJ. J Vet Intern Med 1992 May; 6(3):145-53
24 Prymak C, McKee LJ, Goldschmidt MH, Glickman LT. Epidemiologic, clinical, pathologic, and prognostic characteristics of splenic hemangiosarcoma and splenic hematoma in dogs: 217 cases (1985). J Am Vet Med Assoc 1988 Sep; 193(6):706-12
25 Ware WA, Hopper, DL. Cardiac Tumors in Dogs: 1982-1995. J Vet Intern Med 1999;13:95–103.
26 Panciera DL. Hypothyroidism in dogs: 66 cases (1987-1992). J Am Vet Med Assoc. 1994 Mar 1;204(5):761-7
27 Panciera DL. Canine hypothyroidism. Part I. Clinical findings and control of thyroid hormone secretion and metabolism. Compend Contin Pract Vet 1990: 12: 689-701.
28 Glickman LT, Glickman N, Raghaven M, The Akita Club of America National Health Survey 2000-2001. http://www.vet.purdue.edu/epi/akita_final_2.pdf
29 Glickman LT, HogenEsch H, Raghavan M, Edinboro C, Scott-Moncrieff C. Final Report to the Hayward Foundation and The Great Dane Health Foundation of a Study Titled Vaccinosis in Great Danes. 1 Jan 2004. http://www.vet.purdue.edu/epi/great_dane_vaccinosis_fullreport_jan04.pdf
30 Edney AT, Smith PM. Study of obesity in dogs visiting veterinary practices in the United Kingdom. .Vet Rec. 1986 Apr 5;118(14):391-6.
31 McGreevy PD, Thomson PC, Pride C, Fawcett A, Grassi T, Jones B. Prevalence of obesity in dogs examined by Australian veterinary practices and the risk factors involved. Vet Rec. 2005 May 28;156(22):695-702.
32 Lund EM, Armstrong PJ, Kirk, CA, Klausner, JS. Prevalence and Risk Factors for Obesity in Adult Dogs from Private US Veterinary Practices. Intern J Appl Res Vet Med • Vol. 4, No. 2, 2006.
33 Marmor M, Willeberg P, Glickman LT, Priester WA, Cypess RH, Hurvitz AI. Epizootiologic patterns of diabetes mellitus in dogs Am J Vet Res. 1982 Mar;43(3):465-70. ..
34 Moore GE, Guptill LF, Ward MP, Glickman NW, Faunt KF, Lewis HB, Glickman LT. Adverse events diagnosed within three days of vaccine administration in dogs. JAVMA Vol 227, No 7, Oct 1, 2005
35 Thrusfield MV, Holt PE, Muirhead RH. Acquired urinary incontinence in bitches: its incidence and relationship to neutering practices.. J Small Anim Pract. 1998. Dec;39(12):559-66.
36 Stocklin-Gautschi NM, Hassig M, Reichler IM, Hubler M, Arnold S. The relationship of urinary incontinence to early spaying in bitches. J Reprod Fertil Suppl. 2001;57:233-6…
37 Arnold S, Arnold P, Hubler M, Casal M, and Rüsch P. Urinary Incontinence in spayed bitches: prevalence and breed disposition. European Journal of Campanion Animal Practice. 131, 259-263.
38 Thrusfield MV 1985 Association between urinary incontinence and spaying in bitches Vet Rec 116 695
39 Richter KP, Ling V. Clinical response and urethral pressure profile changes after phenypropanolamine in dogs with primary sphincter incompetence. J Am Vet Med Assoc 1985: 187: 605-611.
40 Holt PE. Urinary incontinence in dogs and cats. Vet Rec 1990: 127: 347-350.
41 Seguin MA, Vaden SL, Altier C, Stone E, Levine JF (2003) Persistent Urinary Tract Infections and Reinfections in 100 Dogs (1989–1999). Journal of Veterinary Internal Medicine: Vol. 17, No. 5 pp. 622–631.
42 Spain CV, Scarlett JM, Houpt KA. Long-term risks and benefits of early-age gonadectomy in dogs. JAVMA 2004;224:380-387.
43 Verstegen-Onclin K, Verstegen J. Non-reproductive Effects of Spaying and Neutering: Effects on the Urogenital System. Proceedings of the Third International Symposium on Non-Surgical Contraceptive Methods for Pet Population Control.
44 Hagman R: New aspects of canine pyometra. Doctoral thesis, Swedish University of Agricultural Sciences, Uppsala, 2004.
45 Chastain CB, Panciera D, Waters C: Associations between age, parity, hormonal therapy and breed, and pyometra in Finnish dogs. Small Anim Endocrinol 1999; 9: 8.
46 Killingsworth CR, Walshaw R, Dunstan RW, Rosser, EJ. Bacterial population and histologic changes in dogs with perianal fistula. Am J Vet Res, Vol 49, No. 10, Oct 1988.
47 Johnston SD, Kamolpatana K, Root-Kustritz MV, Johnston GR, Prostatic disorders in the dog. Anim Reprod. Sci Jul 2;60-61:405-415. .
48 Dannuccia GA, Martin RB., Patterson-Buckendahl P Ovariectomy and trabecular bone remodeling in the dog. Calcif Tissue Int 1986; 40: 194-199.
49 Martin RB, Butcher RL, Sherwood L,L Buckendahl P, Boyd RD, Farris D, Sharkey N, Dannucci G. Effects of ovariectomy in beagle dogs. Bone 1987; 8:23-31
50 Salmeri KR, Bloomberg MS, Scruggs SL, Shille V. Gonadectomy in immature dogs: Effects on skeletal, physical, and behavioral development, JAVMA, Vol 198, No. 7, April 1991.
51 Whitehair JG, Vasseur PB, Willits NH. Epidemiology of cranial cruciate ligament rupture in dogs. J Am Vet Med Assoc. 1993 Oct 1;203(7):1016-9.
52 Glickman LT, Airedale Terrier Club of America, Airedale Terrier Health Survey 2000-2001 http://www.vet.purdue.edu//epi/Airedale%20final%20report_revised.pdf
53 van Hagen MA, Ducro BJ, van den Broek J, Knol BW. Incidence, risk factors, and heritability estimates of hind limb lameness caused by hip dysplasia in a birth cohort of boxers. Am J Vet Res. 2005 Feb;66(2):307-12.
54 B. Vidoni, I. Sommerfeld-Stur und E. Eisenmenger: Diagnostic and genetic aspects of patellar luxation in small and miniature breed dogs in Austria. Wien.Tierarztl.Mschr. (2005) 92, p170 – 181
55 Hart BL. Effect of gonadectomy on subsequent development of age-related cognitive impairment in dogs. J Am Vet Med Assoc. 2001 Jul 1;219(1):51-6.